Jean-Jacques Rousseau (1712-78) wordt in het kielzog van Hobbes vaak tot de filosofen gerekend die de Verlichting en de individuele vrijheid kleuren. Dat is maar ten dele juist. In Rousseaus werk zijn er velerlei varianten van de vrijheid. Van een bureaucratisch Parijs moet hij niets weten. De vrijheid waar Rousseau zich op laat voorstaan is de onafhankelijkheid van burgers om een publieke ruimte zelfstandig vorm te geven. Een corresponderende plicht is de politieke vrijheid: als men zich enkel om de eigen achtertuin bekommert, dan sneuvelt met deze publieke ruimte ook de individuele verhaallijn. Tijdens deze voordracht zien we hoe Rousseau zich tot zijn voorgangers en tijdgenoten verhield, welke pennen hij in beroering bracht, en op welke manier hij onze individualistische tijd een spiegel voorhoudt.

Tot voor een aantal jaren was de Apocalyps en alles wat daar mee te maken heeft, een exclusief domein van de verschillende godsdiensten. De leer van het einde der tijden is echter in recente jaren in belangrijke mate ook in wetenschappelijk en filosofisch perspectief geplaatst. Er zijn dan ook allerlei theorieën ontwikkeld over de te verwachten levensduur van de mensheid, en allerlei scenario’s vooropgesteld die tot uitroeiing van de mensheid en/of ondergang van de aarde (en bij uitbreiding het zonnestelsel en het heelal) kunnen leiden. Beide aspecten gaan uitvoerig belicht worden, resulterend in twee doemdenkerige conclusies. Enerzijds is het niet uit te sluiten is dat de mensheid niet zo gek lang meer te leven heeft en anderzijds neemt het aantal bedreigingen voor leven op aarde ook niet per se af. Maar misschien zijn er toch nog uitwegen?

Filosofen van de wiskundige geven al een aantal decennia meer en meer aandacht aan de wiskundige praktijk. Het doel van deze filosofie van de wiskundige praktijk is om vragen te stellen die relevant zijn over hoe echte mensen met wiskunde omgaan, in plaats van te reflecteren over een ideale wiskunde die van alle context ontdaan is.

Een belangrijk onderdeel van deze praktijk is het vinden van wiskundige bewijzen voor stellingen. Maar waarom bewijzen wiskundigen stellingen? Een intuïtief antwoord is dat men aan de hand  van een bewijs met zekerheid kan stellen dat de stelling waar is. Maar in welke mate garanderen bewijzen deze waarheid? Wiskundigen schrijven en wisselen vaak bewijzen uit die eerder informeel van aard zijn. Daarnaast kan men zich afvragen of wiskundigen met een bewijs enkel het aantonen van de waarheid van de stelling voor ogen hebben. Het verhaal is een stuk complexer, aangezien ook andere doelen een rol lijken te spelen. Zo kan men bijvoorbeeld op zoek zijn naar een mooier bewijs, een bewijs dat meer verklarende kracht heeft of een bewijs dat een betere methode gebruikt. De die zich dan stelt is of en hoe we deze distincties kunnen maken.

Het doel van deze lezing is om ons samen over deze vragen te buigen, en een blik te werpen op hoe hedendaagse filosofen hier antwoorden op formuleren.

Edmund Husserl is de grondlegger van de fenomenologie, een van de belangrijkste filosofische stromingen in de 20ste eeuw. Zijn denkwijze heeft een enorme invloed gehad, onder meer op Heidegger, Merleau-Ponty en de existentialisten. De ontsluiting van zijn archief, dat op spectaculaire wijze in Leuven is beland, leidde in de jaren negentig tot een vernieuwde belangstelling voor zijn fenomenologie, die aan een renaissance bezig is.